Ä°slami hareketin tanımı ve ilkeleri nedir? Ä°slami hareketlerin temel ilkeleri nelerdir? Ä°slami hareketi diÄŸer oluÅŸumlardan ayıran özellikler nelerdir? Ä°slam DüÅŸüncesi sitesi olarak daha bir çok soruyu, "Ä°slami Hareket" dosyasında Mehmet GöktaÅŸ'a sorduk.
1. Ä°slami hareketin size göre tanımı ve temel ilkeleri nedir? Ä°slami hareketleri tarikat, STK vb. yapılardan ayıran özellikler nelerdir?
En basit anlamda bu iki kelimenin ilk çaÄŸrıştırdığı ÅŸey; Müslüman bir topluluk ve o Müslüman topluluÄŸun Ä°slam adına yaptıkları faaliyetler bütünüdür.
Fakat bir faaliyetin “Ä°slami hareket” diye tanımlanabilmesi için birtakım ÅŸartları ihtiva ediyor olması gerekir. Yani Müslümanların yaptığı her faaliyete Ä°slami hareket denilmez ve zaten denilmemektedir.
Ä°slami hareket denilince her ÅŸeyden önce disiplinli bir yapılanmadan söz edildiÄŸi hemen anlaşılmalıdır. Ve iÅŸin içerisine disiplini kattığımıza göre, söz konusu Müslüman topluluÄŸun bir liderinin ve o lider etrafında bir kadronun olması söz konusudur.
Sadece İslami hareketin değil, rastgele her hareketin bile bir liderinin, kadrosunun ve disiplininin olması zorunludur.
Yine İslami hareket denilince akla gelecek şeylerden birisi de kendisine ait bir programın bulunmasıdır.
Söz konusu program aynı zamanda evrensel olmalıdır, yani sadece bir bölge, bir kavim için geçerli olmamalıdır.
Hayatın tüm yönlerini kuÅŸatan, hiçbir alanı boÅŸ bırakmayan, her konuda söyleyeceÄŸi sözü olan, sözden de öte hayatın her safhası için uygulanabilir bir düÅŸüncesi ve teklifi olan bir çalışmadır.
İslami hareket denildiğinde programla birlikte kesinlikle nihai bir hedefinin olması gerekir.
Sadece İslami Hareketin değil, sıradan en basit hareketlerin dahi mutlaka bir hedefinin bulunması gerektiğini hepimiz kabul ederiz.
Ve bu hedefin nihayetinde iktidar, hâkimiyet bulunmalıdır. Daha açıkçası Ä°slami hareketin devlet olma talebinin bulunması gerekir. Yok, faaliyet yürütmekte olan bu topluluk eÄŸer mevcud bir devlet sınırları içerisindeyse bu defa o devlet içerisinde iktidar talebinin olması gerekir.
Devlet ve hâkimiyet talebi olmayan Müslümanların bunun dışında yaptıkları faaliyetlerin, salih amellerinin karşılığını Allah elbette zayi etmez fakat iktidar talebi olmayan, sadece bir takım ıslah, eÄŸitim, yardımlaÅŸma faaliyetlerini hedefleyen bir yapıya “Ä°slami hareket” demek mümkün deÄŸildir.
Çünkü Ä°slam baÅŸlı başına bir hayat nizamıdır. Hiçbir zaman baÅŸka rejimlerin, baÅŸka hayat tarzlarının YeÅŸilayı, Kızılayı olamaz. BaÅŸka rejimlerin temizlik iÅŸlerini alan bir firma, bir sosyal yardımlaÅŸma derneÄŸi görevine talip olamaz.
Bununla beraber söylediÄŸimiz ÅŸartları bulundurmayan fakat kendilerini Ä°slami hareket olarak isimlendiren veya bu nitelikte gören kimselere “Hayır, siz Ä°slami hareket deÄŸilsiniz” diyemeyiz, böyle bir yetkimiz yoktur. Desek bile bunun bir etkisi de olmaz.
Fakat bir hareketin dünya genelinde Ä°slami hareket diye nitelenebilmesi için söylediÄŸimiz ÅŸartları taşıması tabii olarak bir zorunluluktur. Ä°slami hareket yeryüzünde veya bir bölgede birden fazla olabilir mi? Gönül ister ki Müslümanlar her zaman birlik ve beraberlik içerisinde olsalar, ulus devletlere, farklı farklı cemaatlere ayrılmamış olsalar.
Müslümanlar kendi aralarında her ne kadar ayrılsalar da biz dışarıdan nasıl görüldüÄŸüne bakarak bu tanımlamayı yapıyoruz. Yani bazen ayrı ayrı çalışmalar sergilense de dışarıdan bakıldığında hepsine birden Ä°slami hareket denilmektedir. Nitekim genel görünüm olarak nasıl ki bütününe birden Ä°slami Uyanış denildiÄŸi gibi…
“Ä°slamcılık” kavramı sonradan çıkan, “Siyasal Ä°slam” anlamı karşılayan ve daha ziyade bu düÅŸüncede olan Müslümanları dışarının diliyle ifade eden bir kelimedir. Her ne kadar bazılarımız “Müslüman ismi bize yeter” diye eleÅŸtirseler de sıradan Müslümanlardan ayrılmak gereÄŸi duyulduÄŸu bir demde fazla eleÅŸtirmeyi gereksiz görüyoruz.
2. Dünden bugüne Ä°slami hareketlerde (düÅŸünsel, fıkhı ve pratik zeminde) bir deÄŸiÅŸim gözlemliyor musunuz? Ä°slami hareketlerde düÅŸünsel bir kriz görüyor musunuz?
Ä°slami hareketler bulunduÄŸu bölgeye ve zamana göre ne yapacağını, nasıl bir uyum saÄŸlayacağını kendileri daha iyi bilirler, dışarıdan bir ÅŸeyler dayatmak gereksizdir.
3. Ä°slami hareketler Ä°slam düÅŸünce dünyasına ne tür katkılarda bulunmaktadır? YaÅŸadığımız çaÄŸa hitap edecek özgün bir düÅŸünce üretebilmiÅŸler midir?
Osmanlının yıkılışından sonra Ümmetin ürettiÄŸi en büyük meyvenin Ä°hvan olduÄŸunu, “Ä°slami hareket” ismini en çok onun hak ettiÄŸini düÅŸünüyorum. Ä°slam dünyasındaki uyanışların çoÄŸunun kökeninde Ä°hvanı Müslimin vardır. En azından ciddi anlamda Ä°hvan'dan etkilenmiÅŸlerdir.
4. Ä°slami hareketler ve Aksa Tufanı arasındaki iliÅŸki hakkında neler söylemek istersiniz?
Hamas ve onun baÄŸrından çıkan Aksa Tufanı da Ä°hvan hareketinin bir meyvesidir. Ä°slami hareket ismini almayı da en çok bu Müslümanlar hak etmektedir.
